Haydn en Vaughan Williams - oorlog en vrede

20 juni 2023

De oorlog in Oekraïne was voor dirigent Bernhard Touwen aanleiding een actueel programma samen te stellen met werken die geschreven in tijden van politieke spanningen in Europa.

Missa in tempore belli- Paukenmesse
De verdrijving van de Turken in 1638 was voor de Oostenrijkers een belangrijke gebeurtenis die jaarlijks op 12 september werd herdacht met speciale missen met prominente partijen voor
trompetten en pauken die de dreiging van en de overwinning in de oorlog moesten oproepen. In deze traditie schrijft Haydn de ’Missa in tempore belli’- ‘Mis in tijden van oorlog ’ eind 1796 als
Napoleon Oostenrijk belegert.

Five Mystical Songs; Vaughan Williams
Deze muzikale compositie is geschreven tussen 1906 en 1911. Het werk bevat vier gedichten van de
zeventiende-eeuwse dichter en priester George Herbert (1593–1633). Het werk werd voor het eerst
uitgevoerd op 14 september 1911 met Vaughan Williams als dirigent. De muziek wordt omschreven
als karakteristiek Engels: ogenschijnlijk vertrouwd en gewoon, toch diep en mystiek.

Dona nobis pacem (1936); Vaughan Williams
De compositie, geschreven op Bijbelteksten en gedichten van Walt Whitman ( 1819-1892) die als verpleger diende tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, beschrijven de gruwelijkheden van eerdere oorlogen tegen een achtergrond van het gebed uit de katholieke liturgie: ‘Geef ons vrede’. Deze ontroerende muziek behoort niet tot het bekendste werk van Vaughan Williams. Het is wel een van zijn meest ambitieuze en persoonlijke composities, waarschijnlijk gevoed door zijn eigen ervaringen in WOI waar hij vrijwillig in het leger heeft gediend en doofheid aan over gehouden had. Dona nobis pacem is een aanklacht tegen de oorlog, die hij schreef op het moment dat de geopolitieke spanningen in Europa toenamen en de Tweede Wereldoorlog op uitbreken stond. Het werk zet oorlogsgetrommel tegenover een gedempte treurmars, om te eindigen met een laatste optimistische boodschap en een onbeantwoord gebed om vrede.